درقلمرونجوم

مشتری

(زاوش - برجیس - هرمز)

مشتری(عربی) یا برجیس(فارسی)، پرجرم ترین سیاره منظومه شمسی ما با چهار قمر با

اندازه های سیاره ای و بسیاری قمرهای کوچک تر، برای خود منظومه ای مینیاتوری است.

مشتری سیاره ای گازی و از نظر ترکیبات مانند یک ستاره است. در واقع، اگر حدود ٨٠ برابر

بیشتر از جرم اکنونش جرم داشت، به یک ستاره تبدیل می شد.

در 7 ژانویه سال ١٦١٠میلادی ، گالیله با تلسکوپ ساده و ابتدایی خود چهار "ستاره" در

اطراف مشتری دید. او چهار قمر بزرگ مشتری را که اکنون آیو ، کالیستو، گانیمد و اروپا

نامیده می شوند، کشف کرده بود. امروزه این چهار قمر به قمرهای گالیله ای مشهورند.

در ٣٠ سال اخیر اکتشافات بسیاری درباره مشتری و قمرهایش صورت گرفته است که اگر

گالیله زنده بود و آنها را می شنید، بسیار شگفت زده می شد. آیو، فعال ترین جرم آتشفشانی

منظومه شمسی است. گانیمد بزرگترین قمر منظومه است و تنها قمر شناخته شده ای است که

میدان مغناطیسی خودش را دارد. اقیانوس مایعی ممکن است زیر پوسته یخ زده سطح اروپا

نهفته باشد. اقیانوس های یخ زده ای نیز ممکن است زیر سطح گانیمد و کالیستو وجود داشته

باشند. فقط در سال ٢٠٠٣ میلادی، ستاره شناسان ٢٣ قمر جدید برای مشتری کشف کردند

که تعداد اقمار آن را به ٦٣ عدد، بیشترین تعداد قمر برای یک سیاره در منظومه شمسی،

رساند. بسیاری از اقمار کوچک مشتری ممکن است سیارکهایی باشند که در دام گرانش

سیاره افتاده اند.

مشتری ظاهری بسیار زیبا با رنگهای گونانگون و پدیده های جوی بسیار دارد. ابرهایی که

بیش از سایر قسمت ها به چشم می آیند، از آمونیاک تشکیل شده اند. ملکولهای آب در اعماق

وجود دارد و گاهی به شکل نقاطی در ابرهای تازه تشکیل شده به چشم می خورد. "خطوطی"

که روی سیاره دیده می شوند، کمربندهای تیره هستند و نواحی روشن با بادهای شدید

شرقی-غربی در جو بالایی مشتری، به وجود می آیند. بین این نواحی و کمربندها طوفانهایی

وجود دارند که برخی از آنها سالیان سال است که فعال هستند. لکه سرخ بزرگ، طوفان

چرخان غولپیکری است که بیش از ٣٠٠ سال رصد شده است. پدیده شفق های قطبی نیز

تاکنون چندین بار در آن رخ داده است.

ترکیبات شیمیایی مشتری مشابه خورشید است، عمدتا هلیوم و هیدروژن. در اعماق سیاره،

فشار و دما بسیار بالا می رود، به گونه ای که هیدروژن گازی در اعماق، به مایع تبدیل

می شود. تقریبا در یک سوم راه به سمت مرکز، هیدروژن فلزی به وجود می آید که رسانای

جریان الکتریکی است. در این لایه الکتریکی، میدان مغناطیسی قوی مشتری با جریان های

الکتریکی که چرخش سریع سیاره آنها را به وجود آورده است، جمع می شود. در مرکز،

احتمالا فشار زیاد موجب به وجود آمدن هسته جامدی از سنگ و یخ به ابعاد زمین، شده

است. بطور کلی:سیارات گازی دارای هسته ای از جنس صخره(Rock ) سپس لایه ای

از هیدروژن فلزی مایع وسپس اقیانوسی از هیدروژن وهلیم مایع وآخر از همه جوی

تشکیل شده از هیدروژن وهلیم هستند.

میدان مغناطیسی قوی مشتری تقریبا ۲۸/۴ گاوس وبیست برابر میدان مغناطیسی سیاره زحل

است.این میدان قوی ناشی از جریانات الکترونی در قسمتهای بیرونی هسته یاره که به شکل

هیدروژن فلزی است تولید می شود.این میدان در سال ۱۹۵۰ توسط مشاهدات رادیویی ودر

سال ۱۹۷۳ توسط فضاپیمای پایونیر ۱۰ کشف گردید. دسته ای از ذرات باردار در مغناط کره

مشتری، ناحیه ای که خطوط میدان مغناطیسی در اطراف سیاره از یک قطب تا قطب دیگر

را پو شانده اند، به دام افتاده اند. قمرها و حلقه های مشتری در پوششی از الکترون ها و

یونهای به دام افتاده در میدان مغناطیسی سیاره، قرار گرفته اند. مغناط کره مشتری، شامل این

ذرات و میدانها، ١ تا ٣ میلیون کیلومتر به سمت خورشید و بیش از 1 میلیارد کیلومتر در پشت

مشتری، تا مدار زحل، کشیده شده است

 

 

 

 

حلقه های مشتری

 

فضاپیمای ویجر ١ ناسا در سال ١٩٧٩میلادی حلقه های مشتری را به عنوان سومین سیاره

دارای حلقه بعد از زحل واورانوس کشف کرد: حلقه اصلی مسطح و حلقه داخلی ابر مانند که

هاله نامیده می شود، هر دو از ذرات کوچک و تیره رنگی تشکیل شده اند. حلقه سوم که به

علت شفافیتش به نام gossamer معروف است، در واقع سه یا دو حلقه از ذرات

میکروسکوپی یابزرگتر رها شده از آمالته آ (Amalthea)، تبه (Thebe) و آدراسته آ

(Adrastea)و متیس هستند. حلقه های مشتری احتمال دارد حاصل غبار ناشی از برخورد

شهابواره های فضای میان سیاره ای با این چهار قمر کوچک داخلی سیاره، باشند. حلقه

اصلی احتمالا از قطعات سنگی ناشی از برخوردهای شهابسنگ سرگردان با قمر متیس

(Metis) تشکیل شده است. حلقه های کم فروغ مشتری فقط زمانی دیده می شوند که نور

خورشید از پشت بر آنها بتابد.

ذرات تشکیل دهنده حلقه هااز جنس ترکیبات کربنی و سیلیکاتی (مانند مواد تشکیل دهنده

همان چهار قمر نام برده)بوده ورنگ آنها به قرمزی می گراید.

در دسامبر سال ١٩٩٥میلا دی فضاپیمای گالیله متعلق به ناسا کاوشگری را به درون جو

مشتری انداخت که برای اولین بار نمونه هایی را از جو مشتری آزمایش کرد. این کاوشگر

پس از حدود یک ساعت سقوط و کاوش در جو مشتری بر اثر فشار لایه های جوی منهدم

شد. پس از پرتاب کاوشگر، فضاپیمای گالیله چندین سال به بررسی و مطالعه مشتری و

قمرهای آن پرداخت. زمانی که گالیله ٢٩ امین دور گردش خود را به دور مشتری آغاز

کرده بود، فضاپیمای کاسینی-هویگنس به نزدیکی مشتری رسیده بود تا از گرانش آن برای

رسیدن به زحل کمک بگیرد. هر دو فضاپیما داده های هم زمانی از مغناط کره، باد خورشیدی،

حلقه ها و شفق های مشتری گرفتند.

 

لکه سرخ بزرگ

 

بارزترین نمود سطح هرمز لکه سرخ بزرگ آن می‌باشد که توده گاز چرخانی است که همانندی

به گردباد دارد. قطر این لکه سه برابر قطر زمین است. رنگ لکه بیشتر از قرمز آجری به

قهوه‌ای کمرنگ تغییر می‌کند و گاهی این لکه تماما ناپدید می‌گردد. رنگ آن شاید برآمده از

اندازه ی کم فسفر و گوگرد در کریستال‌های آمونیاک باشد. تندی چرخش لکه در لبه آن

در حدود ۳۶۰ کیلومتر در ساعت است. این لکه در فاصله یکسانی از استوا به آرامی از

شرق به غرب حرکت می‌کند. ناحیه‌ها و کمربندها و لکه بزرگ ، بسیار پایدار و همانند

سیستم چرخش زمین می‌باشد. از زمانی که رابرت هوک در سال ۱۶۶۴ این لکه را پیدا کرد,

این ویژگی ها تغییرات چندانی نداده‌اند.

 

 

مریخ

بَهرام یا مریخ چهارمین سیاره در سامانه خورشیدی است که در مداری طویل‌تر از زمین و با

سرعتی کمتر از زمین حرکت می‌کند. هر یک باری که به بدور خورشید میچرخد معادل

۶۸۷ روز (روز زمین) طول می‌کشد و شب و روز کمی طولانی‌تر از کره زمین است.

بزرگی بهرام حدوداً نصف زمین است و قطر آن ۶۷۹۰ کیلومتر می‌باشد (مقایسه کنید با قطر زمین

: ۱۲۷۵۶کیلومتر).

جو بهرام سرخ‌فام است و در آسمان شب از زمین نیز سرخی آن دیده می‌شود. کره بهرام دو ماه

کوچکبه نام‌های فوبوس و دیموس دارد که شکلی نامنظم دارند. این دو ماه احتمالاً شهاب سنگهایی

هستندکه در مدار بهرام به دام افتاده‌اند.اگر شخصی در کرهٔ مریخ باشد مشاهده خواهد کرد که فوبوس

سه باردر یک روز طلوع و غروب می‌کند. دیموس نصف فوبوس بوده و چنانچه از مریخ به آن نگاه

کنیم این ماه بیشتر شبیه به یک ستاره خواهد بود تا یک ماه.

بهرام، سیاره سرخ‌فام منظومه خورشیدی، نصف زمین قطر دارد و مساحت سطح آن برابر با

مساحت خشکی‌های روی زمین است. همانند زمین، یخ‌های قطبی، دره‌های عمیق، کوه، غبار،

طوفان و فصل دارد. در دشت‌های آن مانند ماه، گودال‌هایی حاصل از برخورد سنگ‌های آسمانی

دیده می‌شود. با وجود اندازه کوچکش، بلندترین قلهٔ سامانهٔ خورشیدی یعنی کوه المپوس و

بزرگ تریندره سامانهٔ خورشیدی در این سیاره پیدا شده‌است.

فرسوده بودن بیشتر دهانه های برخوردی سیاره بهرام نشان‌دهندهٔ فعالیت زیاد زمین‌شناختی در

این سیاره‌ است.

روزهای بهرام ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول می‌کشد. از آن‌جا که محور سیارهٔ بهرام همانند زمین

۲۴ درجه کج است در این سیاره نیز فصل‌های سال وجود دارند. اما هر سال بهرامی تقریباًدو برابر

سال زمینی یعنی ۶۷۸ روز به‌درازا می‌کشد.

 

 

خاک

در ژوئن ۲۰۰۸، اطلاعات به دست آمده توسط کاوشگر فینیکس ثابت کرد که خاک مریخ دارای

اندکی خاصیت بازی (قلیایی) و همچنین حاوی موادی مانند منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر، که وجود همه

آنها برای حیات و رشد موجودات زنده ضروری است، می‌باشد. محققان خاک به دست آمده از

منطقه‌ای نزدیک قطب شمال مریخ را با مقداری خاک باغچه زمینی مقایسه کردند و به این نتیجه

رسیدند که خاک مریخ برای رشد گیاهانی چون مارچوبه (آسپاراگوس) مناسب است.

در آگوست ۲۰۰۸، کاوشگر فینیکس با انجام آزمایش‌ها ساده شیمیایی، مثل مخلوط کردن آب زمین

با خاک مریخ، با هدف تعیین ph خاک مریخ، نشانه‌هایی از نمک پر کلرات پیدا کرد، که این موضوع

نئوری دانشمندان بسیاری را که ادعا کرده بودند خاک مریخ به طور قابل ملاحظه‌ای دارای خاصیت

بازی است، تایید می‌کرد. pH خاک مریخ ۸٫۳ اندازه گیری شد.

نتایج حاصل از نمونه‌گیری و آزمایش خاک سطح مریخ، که از جمله با کمک اشعه ایکس ، توسط

کاوشگر کنجکاوی انجام گرفت، نشان می‌دهد که سطح مریخ بافتی بازالتی دارد که نوعی سنگ

آتش‌فشانی، مشابه شن‌های سواحل هاوایی است.

جو

 

جوّ زمین شامل ۷۷ درصد نیتروژن و ۲۱ درصد اکسیژن است. درحالی که در جو مریخ ۹۵ درصد

دی اکسید کربن، ۳٪ نیتروژن، ۱٫۶٪ آرگون و فقط مقدار ناچیز اکسیژن و آب وجود دارد. جو سیاره

سرخ بسیار رقیق است، به طوری که فشار جوی سطح آن، معادل یک صدم فشار جو

زمین در سطح دریاست. علاوه بر این جو مریخ محافظ خوبی در برابر تابش‌های مرگبار فضایی

نیست.

بیشتر مناطق بهرام بسیار سرد است. دمای هوا در قطب‌های آن می‌تواند تا ۱۳۰ درجه زیر صفر

پایین برود.

به دلیل رقیق بودن «هوای» بهرام، دمای هوا به سرعت تغییر می‌کند. مثلاً فقط لحظاتی پس از

طلوع خورشید دما در سطح بیش از ۲۰ افزایش می‌یابد. در هر لحظه دمایی که پای شما احساس

می‌کند (هوای نزدیک سطح) با دمای هوای اطراف سر شما ممکن است تا ۲۰ درجه اختلاف داشته

باشد.به این ترتیب اگر روی استوای بهرام باشید، دمای سطح ۲۰ درجه سلیسیوس و دمای اطراف سر

شماصفر درجه‌است.

در بهرام بادهایی با سرعت زیاد (متجاوز از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت) می‌وزد که سبب می‌شود غبار

ها در ارتفاع ۴۰ کیلومتری معلق بمانند علت ایجاد این بادها غالباْ اختلاف دما توام با اختلاف فشار

است.

 

 

 

چرا مریخ قرمز رنگ است؟

با فرود کنجکاوی بر روی مریخ هنوز هم این پرسش مطرح است که چرا سطح این سیاره قرمز

رنگ است.ساده‌ترین توضیح برای قرمز رنگ بودن سطح مریخ آن است که ماده سطحی یا

سنگپوش آن دارای مقادیر زیادی اکسید آهن است. این ماده همچنین دلیل قرمز بودن زنگ آهن و

خون است.اما چرا مریخ دارای مقادیر زیادی آهن است؟ چرا آهن اکسید می‌شود و چرا اکسید آهن

قرمزرنگ است؟

پاسخ این پرسش‌ها به ۴.۵ میلیارد سال قبل و زمان شکل‌گیری منظومه شمسی باز می‌گردد. در آن

زمان عنصر سنگین آهن در قلب ستارگان مرده در ابرهای گازی و غباری در حال چرخش بود.

این ابرها از لحاظ گرانشی برای تشکیل خورشید و سیارات دیگر در هم شکسته شدند.

در حالی که توده آهن زمین هنگامی که سیاره جوان و ذوب‌شده بود، به هسته آن رفت، دانشمندان

ناسا بر این باورند که اندازه کوچک‌تر مریخ و همچنین گرانش ضعیف‌تر آن به آهن امکان داد که

کمتر به مرکز منتقل شود.

مریخ دارای هسته‌ ای آهنی است اما در سطوح فوقانی آن آهن به فراوانی یافت می‌شود.

آهن قدیمی و ساده تیره و درخشان به نظر می‌رسد. این عنصر هنگامی که در معرض اکسیژن

قرار می‌گیرد، دارای رنگ صرفاً قرمزرنگ شده و وجود مقادیر کافی اکسیژن موجب می‌شود که

به اکسید آهن تبدیل شود. این ترکیب از دو اتم آهن و سه اتم اکسیژن تشکیل شده است.

پرسشی که در این جا وجود دارد این است که چرا مقادیر بالای آهن در سطح مریخ اکسید یا

با اکسیژن ترکیب می‌شود؟

گفته می‌شود نوع آب و هوا موجب زنگ زدن تدریجی آهن بر روی این سیاره شده است. اما آیا

توفان‌های بارانی باستانی که تصور می‌شود در سطح سیاره مرطوب و جوان رخ داده باشد با کوبیدن

سنگپوش با اتم‌های اکسیژن آزاد شده از مولکول‌های آب، موجب زنگ زدن آهن شده‌اند؟ یا آیا فرایند

اکسیداسیون به تدریج و طی میلیاردها سال رخ داده است. یعنی زمانی که نور خورشید دی اکسید کربن

وسایر مولکول‌ها در جو را شکسته و اکسیدان‌هایی از قبیل پراکسید هیدروژن و ازن تولید کرده است؟

به این دلیل که هیچ کس هنوز توضیح درست این پرسش‌ها را نمی‌داند، قرمز رنگ بودن سطح مریخ

هنوز هم در هاله‌یی از ابهام است. با این حال سطح این سیاره به هر روشی زنگ زده باشد، ترکیب

اکسید آهن (III) آن به این دلیل سرخرنگ به نظر می‌رسد؛زیرا این ترکیب طول موج‌های آبی و سبز

رنگ طیف نوری را گرفته و طول موج‌های قرمز رنگ را منعکس می‌کند.

 

 

 

زمین

زمین

اتمسفر زمین:

اتمسفر زمین دارای ۲۱ درصد اکسیژن است و مابقی آن را اکثرا نیتروژن تشکیل می دهد.

اتمسفردارای مقادیر زیادی اکسیژن می باشد زیرا گیاهان به هنگام رشد این ماده را از خود

خارج می نمایند.

اگر گیاهان از بین بروند اکسیژن هم از بین خواهد رفت و لذا زندگی جانداران منقرض خواهد

شد. مناطق بالایی جو رقیق است حتی در آنجا و در ارتفاع ۱۰کیلومتری تنها یک سوم غلظت

هوای سطح دریا وجود دارد . لایه بسیار نازک ۲۵ کیلومتری ازن یک لایه بسیار مهم حیاتی

محسوب می شود. زیرا این لایه تشعشعات بسیار خطرناک خورشید را جذب می کند. شهاب

سنگها درارتفاع حدود ۱۰۰ کیلومتری می سوزند در حالی که سپیده دم در ارتفاع حتی بالاتری

واقع می شود .

 

اتمسفر زمین

 

شفقها به وسیله ذراتی که توسط خورشیدمنتشر می شوند ایجاد می شوند که این حالت سبب

می شود تا لایه های بالایی جو بدرخشند. شفق ها معمولا در قطبین زمین اتفاق می افتند .

شفق های معمولی فقط یک نور ضعیف در نزدیکی افق هستند اما بعضا به شکل کمان های

روشن نیز دیده می شوند.

 

شفق ها

 

کره زمین در منظومه خورشیدی منحصر به فرد است . زیرا در سطح آن مقادیر زیادی آب

وجوددارد . زمین در هر روز یکبار به دور محور خود می چرخد .

محور زمین به همان جهتی اشاره دارد که زمین در خط سیر سالانه اش به دور خورشید آن

را دنبالمی کند . در ۲۱ ماه ژوئن قطب شمال کره زمین نسبت به خورشید در بزرگترین

زاویه اش قرار دارد که تابستان را برای نیم کره ی شمالی به ارمغان می آورد . در نیمه

زمستان (۲۱ دسامبر) قطب شمال از خورشید دور خواهد شد که باعث می شود خورشید در

افق پایینی از آسمان قرار گیرد و روز ها به کوتاهترین میزان خود برسد.

 

محور زمین

 

در حالیکه زمین مملو از تنوع حیاتی خیره کننده است سایر سیارات منظومه شمسی فاقد حتی

ابتدایی ترین صورت های حیاتی می باشند . اگر کره زمین فقط چند میلیون کیلومتر به خورشید

نزدیکتربود امکان داشت که زمین هم مانند زهره تبدیل به یک جهنم واقعی بشود و یا اگر چند

کیلومتر دورتر بود همانند مریخ تبدیل به یک سیاره سرد و مرده می شد.

 

کره زمین

( زهره )

زهره ، سیاره پوشیده از ابر

 

( زهره ، ناهید ، ونوس ـ الهه زیبایی ، خواهر دو قلوی زمین )

زهره همانند عطارد به دور خورشید می گردد ، اما بسیار آسانتر از عطارد دیده می شود .

هنگامی که زهره به نزدیکترین فاصله ی خود از زمین می رسد به اندازه ای روشن است که

حتی در نور روز هم قابل مشاهده خواهد بود . البته به شرطی که موقعیتش در آسمان دقیقا

مشخص شود . زهره دارایدرخشش زیادی است و این به خاطر اتمسفر ضخیم سیاره ای است .

اتمسفر ، نور خورشید رابسیار بهتر از یک سطح سنگی و خاکی منعکس می کند.

این تصویر که توسط کاوشگر بین سیاره ای مارینر ۱۰ گرفته شده ، اتمسفر کاملا پوشیده از

ابر زهره را نشان می دهد . اتمسفر زهره بسیار ضخیم تر از اتمسفر زمین است و شامل

گازهای خطرناک دی اکسید کربن و اسید سولفوریک می باشد . چون اتمسفر زهره گرما را نگه

می دارد ( این حالت به نام اثرگلخانه ای مشهور است ) لذا سطح زهره به هنگام روز بسیار داغتر

از عطاردمی باشد .

 

زهره نیزهمانند ماه به صورت هلال های مختلف در می آید . در مقارنه علیا نیم کره ، کاملا از

نورخورشید روشن گشته و به طرف زمین قرار دارد . در مقارنه سفلی ، تنها می توانیمسمت

تاریک را ببینیم ( اگر چه یک هلال همیشه قابل رویت است ) . در مقارنه ی سفلی زهره

بزرگتر ببه نظر می رسد ، زیرا در این وضعیت زهره از هر زمان دیگری به زمین

نزدیکتر است .

اهله زهره با دوربین چشمی قابل رویت هستند و منجم مشهور گالیله با تلسکوپ ابتدایی خود

در سال۱۶۱۰میلادی اهله زهره را رصد کرد . در آن زمان اکثر مردم اعتقاد داشتند که

خورشید و سیاراتهمگی به دور زمین می چرخند و همچنین زهره از خورشید به زمین

نزدیکتر است . گالیله نشان داد که زهره باید در حال چرخش به دور خورشید باشد و این

یکی از ادله ای بود که تیوری زمین محوری را رد می کرد.

زهره در مدت ۲۴۳ روز به دور محور خود می چرخد که این مدت از زمان گردش زهره

به دورخورشید یعنی ۲۲۵ روز بیشتر است . حدود ۲ ماه طول می کشد تا خورشید ( اگر از

میان ابر ها قابل رویت باشد ) از غرب طلوع کند و در شرق غروب نماید .

زهره و زمین از لحاظ اندازه و مواد تشکیل دهنده جفتهای یکسانی هستند و هر دو دارای

هسته ی بزرگی از آهن و نیکل و دیگر فلزات هستند ( از این جهت به آنان خواهران دو قلو

میگویند ) .اما از لحاظ سطح هر دو سیاره کاملا از یکدیگر متفاوت هستند . زیرا رشد

گیاهی هرگز در زهره اتفاق نمی افتد. اما اگر گیاهی در آن رشد می کرد گیاهان دی اکسید

کربن را تبدیل به اکسیژن می نمودند و ممکن بود حیات طولانی تری در سیاره دوام آورد .

( عطارد )

عطارد " سیاره سوزان "

 

( تیر ـ عطارد )

عطارد دومین سیاره ی کوچک منظومه ی شمسی می باشد . کمی از ماه بزرگتر و سطحش

پوشیده از حفره هایی همانند ماه است . هسته ی آهنی عظیم آن موجب شده تا از هر سیاره ی

دیگری در منظومه شمسی به جز زمین دارای چگالی بیشتری باشد . هر چهار سیاره ی

خاکی دارای مقادیر زیادی آهن و سیلیکون و دی گر عناصر سنگین می باشد.

 

اگر انسان جرات بکند که بر سطح عطارد قدم بگذارد مانند این است که روی استخوان های

پوسیده ی یک دنیای مرده راه می رود . در عطارد هوایی وجود ندارد و سطح آن خشک است.

سطح عطارد به هنگام روز در زیر اشعه خورشید سرخ می شود در حالی که شب هنگام

عطارد از سرد ترین نقاط روی زمین نیز سرد تر است .

عطارد در مدت ۸۸ روز به دور خورشید می گردد که یک سال آن محسوب می شود و اما ۵۹

روز طول می کشد تا یک بار به دور محور خود بچرخد . این بدان معناست که حرکت خورشید

در آسمانعطارد بسیار کند است به گونه ای که ۳ ماه طول می کشد تا خورشید از یک افق به

افق دیگر برود .

 

احتمال می رود هنگامی که عطارد جوان بوده در طی چند ساعت به دور محورش می گشته

اما کشش جاذبه ای خورشید حرکت عطارد راکند کرده است . همانگونه که کشش زمین

باعث شده تا یک نیم کره ماه به سمت ما برگردد ودر همان حال باقی بماند .

به نظر می رسد که هرگونه حیات در عطارد غیر ممکن باشد . اگر حیات موجود در

عطارد به وسیله گرمای وحشتناک از بین نرود قطعا به وسیله تشعشعات ناشی از خورشید

که سلول های حیاتی را از بین می برد نابود خواهد شد .

 

تصویری از سطح عطارد که توسط مارینر برداشته شده است.

( خورشید )

خورشید

 

منبع انرژی خورشید در مرکز آن نهفته است ۹/۰ جرم خورشید از هیدروژن تشکیل یافته که یک

عنصر بسیار مهم در جهان می باشد . در داخل هسته ی داغ خورشید هیدروژن تبدیل به هلیم می شود.

انرژی ناشی از این واکنش لایه های بالایی ستاره را گرم می کند و این انرژی از سطح متلاطم

خورشید به داخل فضا فوران می نماید .

 

 

 

 

 

سطح خورشید در اثر حرارتی برابر ۰۰۰/۶ درجه ی سانتی گراد درحال غلیان و تلاطم است . یعنی

درجه ی حرارتی که از هر کوره ای نیز داغتر است . مقادیری از هیدروژن سوزان که به نام

پرامیننس ( گاز های متصاعد از خورشید ) شناخته شده اند با سرعتی معادل صد ها کیلومتر در

ثانیه به فضا پرتاب می شوند .

 

 

کسوف

 

تمامی سیارات و قمرها هنگامی که در برابر نور خورشیدواقع می شوند در پشت آنها سایه ای

تشکیل می شود که این سایه به فضا می افتد . در اطراف این سایه تاریک ( گرفت کلی ) روشن تر

وجود داردکه گرفت جزیی نامیده می شود . گرفت جزیی جایی است که نور خورشید در آن جا به

طور جزیی تاریک شده است . هنگامی که ماه دقیقا بین زمین و خورشید واقع می شود و سایه اش

برسطح زمین می افتد یک خورشید گرفتگی ( کسوف ) اتفاق می افتد . برای آنکه یک خورشید

گرفتگی کامل دیده شود ناظر باید در منطقه گرفت کلی قراربگیرد . در خورشید گرفتگی

( کسوف ) کامل روشنی خیره کننده خورشید توسط ماه مخفی شده و تاج خورشید قابل رویت

خواهد بود . یک خورشید گرفتگی کامل هیچ گاه بیش از ۵/7 دقیقه طول نخواهد کشید

 

 

 

 

 

 

 

 

گاز های متصاعد از خورشید به سمت بالا فوران می کنند . این زبانه ای از هیدروژن است که

۰۰۰/۵۰ درجه سانتی گراد و یا بیشتر حرارت دارد که می تواند زمین را بلعیده و نابود کند .

فورانی که در تصویر نشان داده شده است فقط به مدت شش دقیقه طول کشیده است .

 

 

 

لکه های خورشیدی مناطق سردی بر روی خورشید هستند ودر هر دوره ی یازده ساله این لکه ها

به وجودمی آیند ( چنانکه در سال ۱۹۶۹ و ۱۹۸۰ میلادی فالیت کردند ) . برای آنکه اندازه ی

گروهی از این لکه های خورشیدی را حدس بزنیم باید به خاطر بیاوریم ه قطر خورشید ۱۰۰ برابر

زمین می باشد . ممکن است یک لکه ی خورشیدی به مدت چند ماه باقی بماند ولی اکثر لکه ها کمتر

از دوهفته دوام می آورند .

 

 

 

( منظومه ی شمسی )

منظومه ی شمسی

 

ما بر روی سطحی زندگی می کنیم که در حال گردش است . هشت سیاره ی دیگر که چهار

تای آنها بزرگترو چهار کره ی دیگر کوچکتر از زمین هستند با زمین می چرخند . همگی

به علت وجود یک نیروی جاذبه بر روی مدار خود به دور خورشید حرکت می نمایند .

در حدود ۴۶۰۰ میلیون سال از فعالیت منظومه ی شمسی می گذرد و عمر جهان هستی احتمالا

چهار برابراین زمان است . کهکشانی که راه شیری نامیده می شود ( یعنی جایی که

خورشید ما قرار دارد ) عمرش به درازای عمر جهان هستی است . ستارگان داخل آن به

دلیل پیر شدن می میرند وستارگان جدیدی متولد می شوند . خورشید در مقایسه با برخی

ستارگان جوانتر است . ستارگان همگی درون ابر بزرگی ازگاز و گرد و غبار تشکیل

یافته اند . خورشید نیز به اندازه ای بزرگ و داغ است که شروع به درخشش نموده است .

سیاراتی که بسیار کوچکتر از خورشید هستند آن قدر داغ نشده اند که درخشش نمایند .

نور آنان نیز ناشی از انعکاس نور خورشید می باشد .

نه سیاره ی اصلی منظومه ی شمسی که به ترتیب از خورشید دور می شوند در تصویر نشان

داده شده است. چهار سیاره ی نزدیک خورشید (عطارد و زهره و زمین و مریخ ) سیارات

کوچکی هستند که سطح آن ها پوشیده از صخره و سنگ است وبه عنوان سیارات خاکی شناخته

شده اند . به چهار سیاره ی بزرگ یعنی ( مشتری و زحل و اورانوس و نپتون ) میرسیم که از

گاز های مایع و یخ زده تشکیل شده اند . به جز نپتون که قمر آن را به سختی می توان دید سه

سیاره ی دیگر دارای اقمار زیادی هستند و همینطوراجسام کوچک بی شماری در اطراف آنان

در حال گردش می باشند . پلوتو ی کوچک فقط یک قمر دارد و به خاطر کوچکی زیادش از

جمع سیارات حذف شده است . بعضی از ستاره شناسان بر این باورند که جهان در حدود

۰۰۰/۱۲ میلیون سال پیش آغاز شده است . تمام موادی که اکنون در حال حیات یعنی

سیارات و ستارگان را تشکیل می دهد بر اثر انفجار بزرگی پدید آمده اند و سپسبه صورت

کهکشان ها متراکم گشته اند .

هر سیاره هم زمان با چرخش به دور خورشید به دور محور خود نیز می چرخند . اورانوس

و پلوتو به دور پهلوی خود می چرخند .

 

( جهان )

جهان

 

برای کسانی که دو هزار سال پیش از سطح زمین به خورشید و ماه و آنچه که در آسمان وجود

دارد نگریسته آسمان همانطور به نظر رسیده که امروزه هست . اما زمین به همان صورت

نمانده است .

ناظری که از فضا به زمین نگاه می کرد علایم کمی از حیات را مشاهده می نمود . تنها یک

تلسکوپقوی می توانست شهرهاواماکن مسکونی پراکنده و متفرق را نمایان سازد . لذا نیمکره

شب تاریک و مرده به نظر می رسید . اما اکنون اگر کسی بر روی ماه قرار گیرد و تنها از

دوربین چشمی استفاده نماید قادر خواهد بود تا شهر های بزرگ کره ی زمین را تشخیص

دهد .هنگامی که شب فرا می رسد نور در تاریکی شب می درخشد . ماهواره ها به دور کره ی

زمین می چرخند و در اعماق زمین پرواز می کنند . امروزه اگر چه به نظر می رسد که آسمان

تغییر نکرده باشد لیکن نگرش ما به آسمان تغییر کرده است . اختراع تلسکوپ باعث شده تا

تارگان و سیاراتبه ما نزدیکتر شوند و حقایق جدید بسیاری را برای ما آشکار نمایند .

اکنون وسایل نقلیه ی فضاییعصر جدیدی از اکتشاف را برای ما باز کرده اند . با گذشت سی

سال از آغاز عصر فضا نسبت به گذشته چیز های بیشتری درباره ی منظومه ی شمسی

آموخته ایم .